Kleding is soms de enige veilige ruimte die je hebt, maar je kan ze maken.

‘Doe uw kap af’. Nee, dat zei ze niet op een vriendelijke- of effectieve manier. Het enige wat ik erbij voelde was dat ze macht over het meisje met de kap wou. Ik zag ook dat het meisje zich wilde inkapselen met haar kap. Dat ze een soort van cocon creëerde met die kap. Kleding is soms de enige veilige ruimte die je hebt, maar je kan ze maken.

Ik geef al de helft van mijn leven les, officieel gezien. Onofficieel gezien vanaf het moment dat ik kon praten; aan mijn knuffeldieren. In mijn geval waren dat een knuffel lieveheersbeest en andere dieren. Ik geef al die tijd dezelfde lessen: kleding maken en kleding denken. Mijn nood aan bijleren is zo groot dat ik mijn lessen en ateliers altijd zelf verander; ik wil nieuwe dingen proberen. Waar ik nu mee bezig ben is het verschil tussen beoordelen en veroordelen. De laatste jaren geef ik mijn kennen en kunnen in een context waar ook een diploma of getuigschrift wordt uitgereikt, dus moet ik punten geven. 

Ik doe dat niet graag, punten geven. Voor een persoon die vaak niet begrepen werd door leerkrachten, welke niet de moeite namen om naar de persoon achter de leerling te kijken, hebben rapporten en punten weinig waarde. Maar ik vind wel dat een diploma voor iets moet staan. Ik vroeg me af: waarom heb ik het daar zo lastig mee? Enerzijds mijn eigen verleden met punten en niet gezien worden. Anderzijds merkte ik dat het verschil tussen oordelen, beoordelen en veroordelen me duidelijkheid gaf. 

Oordelen is een mening hebben, dus wat je bij punten geven moet doen. Een mening over wat die persoon op dat moment in de lessen liet zien. Beoordelen is keuren naar bepaalde-, al dan niet duidelijke afgesproken, verwachtingen. Je bent op tijd of je bent te laat. Je maakte alle onderdelen van de taak of je deed maar een deel. Veroordelen is vanuit je eigen waarden, normen en verwachtingen een oordeel vellen over de ander. Ik geef geen wiskunde; ik geef mijn kennen en kunnen om de ander zijn creativiteit te laten zien en zijn. 

Hoe geef je daar punten op? Iedereen vertrekt van zijn eigen niveau. Dus wat voor de ene een grote stap is, is voor de andere al een dagelijkse gewoonte. Duidelijk zijn naar wat ik verwacht, wat mijn waarden en normen zijn en daar controleerbare doelen aan koppelen. Dat is wat ik nu probeer. Maar dit veroordelen mijn collega’s. Veroordelen is zeggen dat iets niet in lijn ligt met jouw verwachtingen en waarden. Niet al mijn collega’s hebben als doel hun kennen en kunnen geven, zodat de ander zijn of haar creativiteit handvatten kan geven. 

En dat merkte ik dus in de norse opmerking van de capuchon. Ik voelde deze als ‘jij moet doen wat ik zeg!’ Of dit de realiteit is ga ik hier niet verder uitspitten, maar het veroordelen van het gedrag van dat meisje, en het effect op haar, wel. Ik kan het idee volgen dat een kap dragen als niet professioneel en niet klantvriendelijk overkomt. Ik merk dat een groot deel van mijn lessen en ateliers bestaat uit het kaderen van wat de normen en verwachtingen zijn en waarom. Dit is in het creatieve veld schipperen tussen veroordelen en beoordelen. 

Als iemand een oordeel over je velt en dat raakt je want je bent een mens die gezien wil worden. Er zijn drie onbewust eerste reacties die optreden: we bewegen tegen, naar of weg van het oordeel. Tegen: Ik zal ze wel bewijzen dat dit niet waar is, wie zijn zij om dit over mij te denken. Naar: Ik zal alles doen, zodat de ander zich goed voelt en me niet meer gaat veroordelen. Weg: Het kan me geen moer schelen wat de ander van me denkt. 

Wat deze drie reacties willen doen is je beschermen van de pijn om er niet bij te horen. Maar wat ze je niet geven is de weg uit deze pijn. Door mezelf toe te laten om te voelen: ik wou graag door deze persoon gezien worden. Maar die zegt of doet iets wat me het gevoel geeft dat ik niet goed genoeg ben. De uitweg gaat via het voelen van de pijn. Ik ben nieuwsgierig naar de pijn en wat is er gebeurd (soms is dat niet altijd duidelijk). Wat heb ik nodig om hiervan te herstellen en gewoon zonder enige beweging tegenover die persoon te gaan staan. Door je bewust te worden van je eerste reactie kan je anders tegenover de commentator gaan staan. 

De drie reacties die ik daar net aanhaalde zie ik ook terug in de omgang met mode. Tegen: gij denkt toch niet dat ik die lelijke mode en domme ideeën van de ontwerper ga volgen? Gewoon omdat die dat zo maar even bedacht hebben… Meebewegen: zeg mij welke kleuren, vormen en stijl ik moet dragen. Wat past bij mij? Ik weet niets van mode, help me om hierin in mee te gaan. Weg: ik doe daar niet aan mee! Als een idioot zomaar alles volgen; mode dat interesseert me niet. Mode, trends en veranderende smaken balanceren ook op die grens van beoordelen en veroordelen. 

Oordelen, beoordelingen en veroordelingen krijg je hoe dan ook in het leven. Maar hoe jij daarmee aan de slag gaat, kun je maken. En zo kan je tot een reactie komen van laten zien en laten zijn. Dus laat je eerste onbewuste reactie zijn wat het is. Waarom krijg ik het gevoel dat ik achter de mode moet aan hollen? Waarom denk ik dat ik zoals de anderen gekleed moet zijn? Waarom heb ik de indruk dat ik niet goed genoeg ben? 

Dat is een veilige, vertrouwde ruimte creëren voor jezelf. Kleding is soms de enige veilige ruimte die je hebt, maar je kan het vormen.

Suitably yours,

Annelies