systeem

Ik wil je iets schrijven over het maatschappelijke systeem dat focust op productie-efficiëntie en dat onze samenleving op een diepe laag binnendringt. Vaak begint mijn uiteenzetting vanuit iets kleins: een ervaring, feit of gevoel; dat doe ik omdat je deze wellicht kan herkennen. Maar hier zijn de voorbeelden oneindig en groot. We zijn zo vergroeid met dit systeem dat het de bril is waardoor we, ik ook, naar de wereld en anderen kijken. 

We zijn als maatschappij heel erg gegroeid door de industrialisering van productieprocessen, zowel financieel als wetenschappelijk als medisch. Op grote schaal zaken produceren, liet ons een ongekende groei zien. Deze individuele en maatschappelijke efficiënte focus op productie heeft grote positieve uitkomsten. 

Ik merk op dat wij dat denken in ons meedragen, diep en onbewust, alsof het in ons dna zit. Alles moet snel. Je wil de tuin snel en efficiënt op punt zetten, we gaan dit rap even regelen, dat is zo in een mum van tijd gedaan, enz. En als iets tijd en aandacht vraagt, is er een probleem. Dat kind neemt de info toch traag op, dit had nu toch al lang klaar moeten zijn of ik had niet gedacht dat het me zoveel ging vragen zijn daar voorbeelden van. 

De vraag naar snelheid en efficiëntie krijg ik ook. Net als de andere kant van die medaille, want als het tijd en omwegen vraagt is het problematisch. Sommigen gaan zelfs verder door het aanvallen van mijn persoon, omdat zij het idee hebben dat alles snel en zonder problemen moet gaan. Dat is de gang van zaken. Ook ik sakker op het verkeer dat niet vooruit gaat of andere zaken waar ik in verval als deze denkwijze het overneemt. Soms maken we zelfs sakkergroepjes, waar het benoemen en uitspreiden van problemen de activiteit is. 

Maar wat ik je wil laten zien, is dat deze manier van denken een maatschappelijk systeem is. Een systeem is een cluster van gedachten, gedrag en gevoelens als een geheel van zaken die elkaar beïnvloeden, samenhangen en ordenen. En een systeem wordt maatschappelijk als het grootste deel van de samenleving deel is van die ordening, samenhang of complexiteit. De frustratie van het vertraagde verkeer heeft niet enkel jou als oorzaak, maar dit is een complex geheel waardoor jij hier nu stil staat terwijl je eigenlijk vooruit wil. Wij krijgen dit systeemdenken mee door dat we in deze samenleving ontwikkelen en opgroeien. 

Als menselijke baby passen we ons aan aan de omgeving; dit is de reden waarom we zo hulp- en contextbehoevend zijn. Het laat zien dat we als mens flexibel zijn, zelfs enorm flexibel als je het vergelijkt met anderen dieren of planten. Laten we nu deze bijzondere flexibiliteit zien, in de context van het klimaat? Volgens cijfers blijven we meer en meer produceren en kopen. Maar er zijn ook kleine en grotere initiatieven die een andere kant laten zien. 

Het gaat me vandaag niet over het antwoord op die vraag. Het gaat erom dat ik je inzicht wil geven in een generationeel manier van leven; die ons in de weg staat om tot onze flexibiliteit te komen. Het systeem waar ik hierover schrijf ontwikkelden we pas echt verder in de heropbouw na de tweede wereldoorlog. Het is maar een paar generaties geleden dat we nog niet met deze wijze van denken, handelen en ervaren leefden. Dit is geen verhaal van vroeger was alles beter. Ik wil dat we als mens individueel en op maatschappelijk niveau een inzicht krijgen, want van daaruit heb je de keuze. 

Is hier in deze context een focus op productie nodig? Is efficiëntie wat ik hier wil laten zien? Voert het maatschappelijke hier de boventoon? 

Dit systeem van meer, sneller en alles hetzelfde houdt zichzelf in stand doordat wij dit niet in twijfel trekken. Je kunt wel denken dat de kleding die je nu draagt geheel je eigen keuze is, maar dat is niet zo. De kleding die jij koos ziet er zo uit omdat de manier van in elkaar zetten heel efficiënt is. Jouw voorkeuren zijn een bijna te negeren deel van dit systeem. Want het systeem kan je laten doen wat het systeem wil. De mode volgen of niet volgen, is volgen wat anderen doen. 

Wat me laat zijn in dit systeem, is enerzijds aanvaarden dat dit systeem er is en anderzijds accepteren dat ik deel van dit systeem ben of dat dit systeem in mij zit. Ik word ook beïnvloed door wat anderen rondom me doen, ervaren of denken. Doordat ik me daar bewust van ben, kan ik daarin kiezen. Bijvoorbeeld als het warm en zonnig is in de zomer, heb ik graag mijn armen en hals vrij van textiel. Een top met fijne bandjes over mijn schouders is dan ideaal. Nu waren deze een paar jaar geleden in de mode, en veel mensen droegen deze. De laatste jaren merk ik op dat iets meer gesloten rond de hals terug in de mode is. En dan besef ik me ook op dat ik de vorige mode draag. Onbewust zou ik mee kunnen glijden in het systeem en sakkeren hoe warm het is. Of me er bewust van zijn dat ik door die kledingkeuze niet mee stap in het meer, sneller en alles hetzelfde verhaal. 

Suitably yours,

Annelies